Autori: Ardita Xhemajli
Kosova gjendet në një moment kritik në përpjekjen e saj për një shoqëri të integruar, dhe multi-etnike. Kjo rrugë është plot me sfida të rrënjosura thellë në historinë e saj të ndërlikuar. Rinia e Kosovës luan një rol të rëndësishëm në këtë proces, të ngarkuar me pajtimin e ndarjeve të trashëguara etnike ndërmjet kompleksiteteve shoqërore. Përpjekjet e tyre për të nxitur mirëkuptimin përtej linjave etnike përballen me barriera thelbësore, shpesh të anashkaluara, të cilat janë thelbësore për të ardhmen e Kosovës.
Në qytetin e ndarë të Mitrovicës, duket qartë ndarja midis grupeve etnike dhe plagët e konflikteve të kaluara janë ende shumë të freskëta. Të rritur në një shoqëri ende të prekur nga armiqësi të thella, të rinjtë po lundrojnë në një peizazh të formuar nga ankesat e vjetra dhe mosbesimi i vazhdueshëm. Kjo luftë e brendshme për të pajtuar identitetin personal me ndarjet shoqërore kombinohet me presionet e jashtme që pengojnë përpjekjet e tyre për të kapërcyer ndarjet e vazhdueshme. Për shumë njerëz, këto plagë të së kaluarës mbeten shumë të freskëta dhe të thella për t’u përballur.
Sfidat janë të shumta pasi të rinjtë e Kosovës punojnë për të promovuar bashkëpunimin shoqëror. Ata hasin rezistencë dhe dyshime nga komunitetet e tyre, luftojnë me lundrimin në botën dixhitale, përballen me barriera komunikimi, përfshihen në mjedise komplekse politike dhe përballen me një rritje të nacionalizmit. Secila prej këtyre pengesave kërkon lundrim të kujdesshëm dhe elasticitet të fortë.
Përballë rezistencës dhe skepticizmit
Aktivistët e rinj nga komunitete të ndryshme që jetojnë në Kosovë përballen me sfida të mëdha në përpjekjet e tyre për të promovuar dialogun, pajtimin dhe ndërtimin e besimit. Pavarësisht përkushtimit të tyre për të nxitur bashkëpunimin ndërmjet të gjitha komuniteteve në Kosovë, ata përballen me interesa të rrënjosura thellë që kundërshtojnë ndryshimin. Kjo rezistencë minon përpjekjet e tyre, duke nxjerrë në pah detyrën e vështirë të riformësimit të qëndrimeve të shoqërisë ndaj bashkëpunimit dhe pajtimit.
Në përpjekjen e tyre për dialog, aktivistët përballen jo vetëm me ankesat historike, por edhe me skepticizmin modern që pengon përpjekjet për të kapërcyer ndarjet etnike. Iniciativat e tyre, që synojnë promovimin e mirëkuptimit dhe bashkëpunimit të ndërsjellë, shpesh përballen me barriera të rrënjosura në frikë, mosbesim dhe polarizimin politik. Qëndrimi i vendosur i status quo-së, i përcaktuar nga narrativat e ndarjes dhe dyshimit, paraqet pengesa të konsiderueshme për vizionin e tyre për një Kosovë më të integruar, duke prekur veçanërisht ata që punojnë në qytete si Mitrovica – një qytet i ndarë në zemër të tensioneve dhe ndjeshmërisë politike.
Mediat sociale: një mjet dhe një kërcënim
Platformat e mediave sociale ofrojnë një mjet të fuqishëm për të rinjtë e Kosovës për të shprehur perspektiva të ndryshme dhe për të mobilizuar veprime kolektive. Megjithatë, këto platforma paraqesin edhe sfida. Ato lehtë mund të përkeqësojnë tensionet etnike duke përhapur dezinformata dhe duke përforcuar narrativa përçarëse. Për shembull, përmbajtja nxitëse dhe raportimi i njëanshëm shpesh qarkullojnë të pakontrolluara, duke ndikuar në perceptimin publik dhe duke thelluar mosbesimin ndëretnik.
Platformat e mediave sociale, veçanërisht TikTok dhe Platforma X, përdoren si mjete të fuqishme gjatë periudhave të tensionit. Këto platforma përdoren shpesh për të përhapur propagandë dhe për të nisur sulme në internet nga profile anonime ndaj atyre që janë të përfshirë në promovimin e mjediseve multietnike ose përfshirjen në punë ndër-komunitare. Përmbajtja inflamatore dhe dezinformimi zakonisht përshkallëzohen shpejt, duke thelluar mosbesimin ndëretnik dhe duke rrezikuar përpjekjet drejt unitetit dhe ndërtimit të besimit.
Komunikimi ndëretnik
Sistemet e ndara arsimore, gjuhët e ndryshme dhe mungesa e ngjarjeve të përbashkëta kufizojnë ndërveprimet dhe mundësitë e tyre për t’u njohur me njëri-tjetrin. Ky mjedis nxit stereotipe dhe paragjykime, duke krijuar hapësirë për ndarje të mëtejshme ndërmjet grupeve etnike që jetojnë në Kosovë.
Situata është veçanërisht e vështirë për të rinjtë, të cilët luftojnë për t’u përfshirë në biseda kuptimplota dhe për të bashkëpunuar në mënyrë efektive. Traumat historike, si humbja e anëtarëve të familjes, dëshmitarët e krimeve dhe shpërngulja, kanë lënë plagë të thella. Për shumë njerëz, këto plagë të së kaluarës mbeten të papërpunuara, duke ndikuar në gatishmërinë e tyre për të ndjekur pajtimin.
Për më tepër, proceset e pazgjidhura dhe dialogu i vazhdueshëm ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit ndikojnë në përparimin shoqëror të Kosovës. Këto çështje shpesh lënë në hije përpjekjet për të përmirësuar komunikimin, duke e bërë sfiduese për individët që të bëjnë hapa përpara.
Në këtë peizazh të ndërlikuar, organizatat e shoqërisë civile (OSHC) luajnë një rol vendimtar në lehtësimin e dialogut dhe pajtimit. Ato ofrojnë platforma ku aktivistët e rinj mund të bashkohen, të ndajnë përvojat e tyre dhe të nxisin mirëkuptimin e ndërsjellë pavarësisht nga këto tensione të vazhdueshme. Duke pranuar vlefshmërinë e traumave historike dhe duke njohur sfidat në adresimin e tyre, OSHC-të ndihmojnë në krijimin e hapësirave ku të rinjtë mund të trajtojnë çështje të ndjeshme me empati dhe respekt.
Angazhimi politik
Korrupsioni, patronazhi dhe mungesa e transparencës brenda institucioneve politike minojnë besimin e të rinjve dhe zbehin entuziazmin e tyre për angazhim politik. Ky zhgënjim me strukturat e vendosura politike ndërlikon përpjekjet për të kanalizuar energjinë rinore në një ndryshim politik kuptimplotë.
Fuqizimi i rinisë së Kosovës politikisht kërkon reforma strukturore që rrisin transparencën, llogaridhënien dhe përfshirjen brenda proceseve politike. Pa reforma kuptimplotë, zhgënjimi dhe apatia e të rinjve kosovarë ndaj politikës mund të vazhdojë, duke vonuar progresin drejt një shoqërie më demokratike dhe gjithëpërfshirëse.
Ngritja e nacionalizmit
Vitet e fundit, ka pasur një rritje shqetësuese të nacionalizmit në mesin e të rinjve të Kosovës, e nxitur nga tensionet politike dhe ndarjet shoqërore. Rritja e retorikës nacionaliste, shpesh e përkeqësuar nga ndikimet e jashtme dhe e kaluara, kërcënon të zhbëjë përparimin e bërë drejt bashkëpunimit multietnik. Kjo rilindje krijon një sfidë të rëndësishme për përpjekjet që synojnë promovimin e tolerancës, dialogut dhe mirëkuptimit të ndërsjellë ndërmjet komuniteteve të ndryshme të Kosovës.
Trajtimi i kësaj rritjeje të nacionalizmit kërkon një kuptim më të thellë të shkaqeve të tij rrënjësore dhe masa proaktive për të kundërshtuar narrativat përçarëse. Është thelbësore që të rinjtë e Kosovës të angazhohen në dialogë konstruktivë që theksojnë ndërlikueshmërinë e konflikteve të kaluara dhe rëndësinë e unitetit në ruajtjen e stabilitetit dhe prosperitetit të ardhshëm të Kosovës.
Si përfundim, të rinjtë e Kosovës të angazhuar në promovimin e integrimit multietnik lundrojnë në një peizazh të ndërlikuar të mbushur me ngarkesa historike dhe sfida bashkëkohore. Përpjekjet e tyre, shpesh nën hijen e narrativave më të zhurmshme politike, janë instrumentale në formësimin e së ardhmes së Kosovës.
Kjo përmbajtje u financua përmes grantit të Ambasadës Amerikane në Prishtinë. Mendimet, përfundimet dhe konkludimet apo rekomandimet e shprehura këtu janë të autorit(ëve) dhe jo medoemos pasqyrojnë qëndrimet e Departamentit të Shtetit.
Alternativna në partneritet me Iniciativa e Re Sociale.
Ardita Xhemajli
Ardita Xhemajli është menaxhere e projektit në New Social Initiative. Me mbi shtatë vjet përvojë në sektorin civil, ajo ka punuar në promovimin e dialogut ndëretnik dhe përmirësimin e bashkëpunimit në komunitet. Ardita ka kontribuar në projekte të ndryshme vendore dhe ndërkombëtare të fokusuara në fuqizimin e të rinjve, proceset e ndërtimit të besimit, pajtimit dhe promovimin e narrativave pozitive.
